Stop Loss Nedir? Borsada Zarar Kesme ve Risk Yönetimi

Borsa ve finansal piyasalarda işlem yapan her yatırımcının mutlaka bilmesi gereken kavramların başında stop loss gelir. Türkçe karşılığıyla “zarar durdurma” ya da “zarar kesme” emri olarak bilinen bu mekanizma, yatırımcıların sermayelerini korumak için kullandıkları en temel araçlardan biridir.

Stop Loss Tanımı ve Temel İşleyişi

Stop loss, bir finansal varlığın önceden belirlenen bir fiyat seviyesine ulaştığında otomatik olarak satılmasını sağlayan emirdir. Bu emir türü, yatırımcıların potansiyel kayıplarını sınırlandırmak ve duygusal kararlar almaktan kaçınmak için kullanılır.

Örneğin, 100 TL’den aldığınız bir hissenin 90 TL seviyesine stop loss koyduğunuzda, hisse fiyatı bu seviyeye geldiğinde pozisyonunuz otomatik olarak kapatılır ve maksimum %10 zarar ile işlemden çıkmış olursunuz.

Stop Loss Nasıl Çalışır?

Stop loss emrinin çalışma mantığı oldukça basittir:

1. Emir Girişi: Yatırımcı, elindeki varlık için belirli bir fiyat seviyesinde stop loss emri verir
2. Beklemede Kalma: Emir, piyasa fiyatı belirlenen seviyeye ulaşana kadar beklemede kalır
3. Tetiklenme: Fiyat, stop loss seviyesine dokunduğunda emir aktif hale gelir
4. Otomatik Satış: Sistem, pozisyonu mümkün olan en kısa sürede piyasa fiyatından satar

Stop Loss Türleri

Finansal piyasalarda farklı ihtiyaçlara yönelik çeşitli stop loss türleri bulunmaktadır:

1. Standart Stop Loss

En yaygın kullanılan türdür. Belirli bir fiyat seviyesi belirlenir ve fiyat bu noktaya ulaştığında emir tetiklenir. Basit ve anlaşılır olması nedeniyle yeni başlayanlar tarafından tercih edilir.

2. Trailing Stop Loss (Hareketli Zarar Durdurma)

Kar artışını korumak için kullanılan dinamik bir stop loss türüdür. Fiyat yükseldiğinde stop loss seviyesi de otomatik olarak yukarı hareket eder, ancak fiyat düştüğünde sabit kalır. Bu sayede kazançlarınızı korurken yukarı yönlü hareketlerden maksimum faydalanabilirsiniz.

Örnek: Hisseniz 100 TL’den 120 TL’ye çıktığında, %10’luk trailing stop loss 108 TL seviyesine otomatik olarak yükselir.

3. Garantili Stop Loss

Bazı broker’lar tarafından sunulan ve genellikle küçük bir ek ücret karşılığında kullanılan türdür. Normal stop loss’tan farkı, belirlediğiniz fiyattan tam olarak işlem yapılmasını garanti etmesidir. Gap (boşluk) riskine karşı koruma sağlar.

4. Mental Stop Loss

Fiziksel olarak sisteme girilmeyen, yatırımcının zihninde belirlediği seviyedir. Disiplinli yatırımcılar tarafından kullanılsa da, duygusal kararlar nedeniyle uygulanmama riski taşır.

Stop Loss Seviyesi Nasıl Belirlenir?

Stop loss seviyesini doğru belirlemek, başarılı risk yönetiminin temelidir. İşte yaygın kullanılan yöntemler:

Yüzdesel Hesaplama

En basit yöntemlerden biri, belirli bir yüzde üzerinden stop loss koymaktır. Örneğin:

• Muhafazakar yaklaşım: %3-5 zarar toleransı
• Orta risk: %7-10 zarar toleransı
• Agresif yaklaşım: %12-15 zarar toleransı

Teknik Analiz Bazlı Belirleme

Destek Seviyeleri: En önemli destek noktalarının altına stop loss konulması yaygın bir stratejidir. Destek kırıldığında trendin değişme ihtimali yüksek olduğundan, bu mantıklı bir yaklaşımdır.

Hareketli Ortalamalar: 50 günlük veya 200 günlük hareketli ortalamaların altı stop loss için kritik seviyeler olabilir.

ATR (Average True Range): Volatiliteyi göz önünde bulundurarak stop loss mesafesi belirler. Yüksek volatiliteli varlıklarda daha geniş, düşük volatiliteli varlıklarda daha dar stop loss kullanılır.

Risk-Ödül Oranı

Profesyonel yatırımcılar, stop loss seviyelerini belirlerken risk-ödül oranını dikkate alırlar. Genel kural, en az 1:2 veya 1:3 risk-ödül oranı hedeflemektir. Yani 10 TL risk alıyorsanız, en az 20-30 TL kar potansiyeli olmalıdır.

Stop Loss Kullanmanın Avantajları

Duygusal Kararları Engeller

Piyasalar düştüğünde “belki yükselir” umudunun psikolojik etkisini ortadan kaldırır. Otomatik satış sayesinde korku ve açgözlülük duygularından uzak kalırsınız.

Sermaye Koruması

Küçük kayıplar zamanla büyük felaketlere dönüşebilir. Stop loss, sermayenizin büyük bir kısmını kaybetmenizi engeller ve başka fırsatlar için likidite sağlar.

Disiplinli Yatırım

Önceden belirlenmiş bir plan dahilinde hareket etmenizi sağlar. Bu, uzun vadede başarılı olmak için kritiktir.

Zaman Tasarrufu

Sürekli piyasaları takip etme zorunluluğunu azaltır. Stop loss sayesinde ekran başında olmadığınız zamanlarda bile korunabilirsiniz.

Stop Loss Kullanımında Dikkat Edilmesi Gerekenler

Çok Dar Stop Loss Tuzağı

Piyasalarda normal dalgalanmalar her zaman olur. Çok dar stop loss koymak, pozisyonunuzun gereksiz yere kesilmesine neden olabilir. Daha sonra fiyat istediğiniz yönde hareket etse bile, siz işlem dışında kalırsınız.

Gap Riski

Piyasalar kapalıyken önemli haberler geldiğinde, açılış fiyatı bir önceki kapanış fiyatından çok farklı olabilir (gap). Bu durumda stop loss emriniz belirlediğiniz fiyattan değil, açılış fiyatından gerçekleşir.

Likidite Sorunu

Az işlem gören hisselerde stop loss kullanırken dikkatli olmalısınız. Düşük likidite nedeniyle istediğiniz fiyattan satış gerçekleşmeyebilir.

Sürekli Optimizasyon

Piyasa koşulları değiştikçe stop loss seviyelerinizi de güncellemelisiniz. Statik bir yaklaşım yerine dinamik risk yönetimi yapmalısınız.

Farklı Piyasalarda Stop Loss Stratejileri

Hisse Senedi Piyasası

Hisse senetlerinde genellikle %5-10 arası stop loss yaygındır. Volatiliteye göre bu oran değişebilir. Blue-chip hisseler için daha dar, küçük şirketler için daha geniş stop loss kullanılabilir.

Forex (Döviz) Piyasası

Forex piyasasında kaldıraç yüksek olduğundan stop loss kullanımı hayati önem taşır. Genellikle günlük ATR’nin %50-100’ü kadar mesafe bırakılır. Majör pariteler için 20-50 pip arası stop loss yaygındır.

Kripto Para Piyasası

Yüksek volatilite nedeniyle kripto paralarda %10-20 arası stop loss seviyeleri normal kabul edilir. Bitcoin gibi büyük coin’lerde daha dar, altcoin’lerde daha geniş stop loss tercih edilir.

Emtia Piyasası

Altın, petrol gibi emtialarda piyasa koşullarına göre %3-8 arası stop loss kullanılabilir. Geopolitik riskler ve makroekonomik veriler stop loss stratejisini etkiler.

Pratik Stop Loss Örnekleri ve Senaryolar

Senaryo 1: Yükselen Trend Takibi

Bir hisseyi 50 TL’den aldınız ve yükseliş trendi devam ediyor:

• İlk stop loss: 47 TL (%6 altında)
• Fiyat 55 TL’ye çıktığında stop loss: 52 TL’ye yükseltilir
• Fiyat 60 TL’ye çıktığında stop loss: 57 TL’ye yükseltilir
• Bu şekilde karınızı koruyarak trend takibi yaparsınız

Senaryo 2: Gün İçi İşlem

Gün içi trader olarak 100 TL’den pozisyon açtınız:

• Stop loss: 98 TL (%2 risk)
• Hedef: 104 TL (%4 kar)
• Risk-ödül oranı: 1:2
• İşlem sonunda ya %2 kaybedersiniz ya %4 kazanırsınız

Senaryo 3: Uzun Vadeli Yatırım

Değer yatırımı yapıyorsunuz ve hisseyi 200 TL’den aldınız:

• Stop loss: 170 TL (%15 altında)
• Geniş stop loss, kısa vadeli dalgalanmalardan etkilenmemenizi sağlar
• Sadece trend değişiminde pozisyondan çıkarsınız

Stop Loss ile İlgili Yaygın Hatalar

1. Stop Loss Koymamak

En büyük hata, hiç stop loss kullanmamaktır. “Ben fiyat yükselince satarım” düşüncesi, çoğu zaman büyük kayıplara yol açar.

2. Stop Loss’u Sürekli Değiştirmek

Fiyat stop loss seviyesine yaklaştığında emri iptal edip daha aşağıya çekmek, stop loss kullanımını anlamsız hale getirir.

3. Duygusal Stop Loss Belirleme

“50 TL güzel yuvarlak sayı, oraya koyayım” gibi rastgele seviyeler yerine, teknik ve analitik yöntemlerle belirleme yapılmalıdır.

4. Aynı Stop Loss Yüzdesini Her Varlıkta Kullanmak

Her varlığın volatilitesi farklıdır. Aynı yüzdeyi kullanmak hatalı sonuçlar doğurur.

Stop Loss Tablosu: Farklı Risk Toleranslarına Göre

Risk Yönetimi ve Portföy Optimizasyonu

Pozisyon Büyüklüğü Belirleme

Stop loss, pozisyon büyüklüğü ile birlikte düşünülmelidir. Genel kural:

• Tek bir işlemde toplam portföyün %1-2’sinden fazla risk almamak
• Örnek: 100.000 TL portföyünüz varsa, bir işlemde maksimum 1.000-2.000 TL risk almalısınız

Çeşitlendirme ve Stop Loss

Farklı varlıklarda farklı stop loss stratejileri kullanarak portföy riskini dağıtabilirsiniz:

• Hisse senetleri: %7-10 stop loss
• Forex: 30-50 pip stop loss
• Kripto: %15-20 stop loss
• Emtia: %5-8 stop loss

Maksimum Günlük/Haftalık Zarar Sınırı

Profesyonel trader’lar, stop loss’a ek olarak günlük veya haftalık maksimum zarar sınırı belirlerler. Örneğin, bir günde portföyün %5’ini kaybettikten sonra işlem yapmayı durdurabilirsiniz.

Gelişmiş Stop Loss Stratejileri

Volatilite Bazlı Stop Loss

ATR (Average True Range) göstergesini kullanarak volatiliteye göre dinamik stop loss belirleme:

• Stop Loss = Giriş Fiyatı – (2 x ATR değeri)
• Yüksek volatilitede otomatik olarak genişler, düşük volatilitede daralır

Fibonacci Retracement ile Stop Loss

Fibonacci seviyelerini kullanarak stop loss belirleme:

• Önemli Fibonacci seviyelerinin (%38.2, %50, %61.8) hemen altına stop loss koymak

Çoklu Stop Loss Stratejisi

Pozisyonunuzu parçalara bölerek farklı seviyelerde stop loss kullanma:

• %50 pozisyon için sıkı stop loss (%5)
• %30 pozisyon için orta stop loss (%10)
• %20 pozisyon için geniş stop loss (%15)

Sonuç ve Öneriler

Stop loss, borsada uzun vadeli başarının olmazsa olmaz araçlarından biridir. Doğru kullanıldığında sermayenizi korur, duygusal kararları engeller ve disiplinli bir yatırımcı olmanızı sağlar.

Unutmayın:

• Her işleme girmeden önce stop loss seviyenizi belirleyin
• Risk-ödül oranınızı hesaplayın
• Duygularınıza değil, stratejinize sadık kalın
• Küçük kayıplar kabul edilebilir, büyük kayıplar yıkıcıdır
• Sürekli öğrenin ve stratejilerinizi geliştirin

Başarılı yatırımcılar, “ne kadar kazanacağım” değil “ne kadar kaybedebilirim” sorusuna odaklanırlar. Stop loss kullanımı, bu zihniyetin somut bir göstergesidir.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)